De Binnenstad 2040: Jazeker, de Hypotheker!

Column geschreven door Oedsen Boersma, DNWS-kennispartner SITE Urban Development.

Parijs. Zeker de helft van mijn vakcollega’s en vrienden is er het afgelopen jaar geweest. Stuk voor stuk kwamen ze terug met jubelverhalen over de radicale veranderingen in de stad. Parijs is vergroend, er is meer ruimte en rust in de openbare ruimte en de sfeer is er ook overduidelijk verbeterd. Zelf was ik deze zomer in Stockholm en was verrast dat deze stad (ca 2x Amsterdam) zoveel meer ruimte en kwaliteit biedt voor verblijven en dat het water er zoveel beter en leuker wordt benut dan in ons eigen waterrijke land.

Beiden steden maken duidelijk dat een binnenstad bij uitstek de plaats is die de drijvende kracht van de stad weerspiegelt en symboliseert. Het is meer is dan een geografisch en economisch hart van een stad of regio. Het is het visitekaartje, de multiplier, het kruispunt van wegen in letterlijke en figuurlijke zin. Zulke kern-proposities zijn echter haast nooit het uitgangspunt in binnenstadsdebatten.

Natuurlijk zijn velen er wel van overtuigd dat de binnenstad meer is of zou moeten zijn dan 140 winkels en een paar parkeergarages. En uiteenlopende clubs en initiatieven zijn wel degelijk druk met transformaties en nieuwe kansen. Maar die worden toch vooral opgediend als bijgerecht; er wordt niet naar gehandeld. We hebben bewust of onbewust een systeem geschapen waarbij eigenaarschap en zeggenschap is overgedaan aan Jan en Alleman. Het reilen en zeilen van de binnenstad vanuit programmering, inrichting, marketing is gericht op de homo economicus. De homo sociologicus wordt hier bepaald niet wakker geschud, laat staan dat er ruimte is voor andere gedragsvormen (ecologisch, emotioneel of altruïstisch).

De binnenstad is verregaand geprivatiseerd. Focus op de korte termijn en op aandeelhouderswaarde zijn daarmee dominant – op de voorgrond of op de achtergrond. Verandering van het speelveld richting meer publieke waarde(n) is niet eenvoudig, leren we uit andere branches (bv zorgsector, spoorbedrijf, luchtvaart). Het vergt politieke lef en brede, maatschappelijke steun. Men moet de homo economicus-pet durven afzetten.

De ontwikkeling van de binnenstad wordt vaak als complex betiteld. Vanuit sturingsmechanisme, bestaande belangen, de historische context en de gevoeligheid voor ‘Paroolse koppen’ is dat verklaarbaar. De neiging is om het simpel en behapbaar(der) te maken. Men legt de focus op straat- of deelgebiedniveau, separate thematische ingrepen (bv toerisme, branchering, wonen boven winkels) en eindeloos inspireren, faciliteren en toolkitten om bestaande belangen maar niet in de wielen te rijden.

Ondanks alle goede bedoelingen moeten we stopppen met de zachte heelmeesters. We moeten durven de complexiteit te omarmen. Daarmee kunnen we fundamentele weeffouten, de langetermijn bedreigingen en onbenutte kansen van de binnenstad, echt adresseren. Zoals de Fransen en de Zweden doen. Zie hoe in Parijs en Stockholm het verruimde binnenstedelijk gebied zichzelf opnieuw heeft uitgevonden en op alle fronten floreert.

Ik vermoed dat bij de lezer de koopman al om de hoek komt kijken. Wat moet dat allemaal wel niet kosten? Antwoord: Heel veel. De binnenstad anno 2025 heeft baat bij meer kosten(posten). Vanuit een ander verdienmodel en waarde propositie. Op naar een binnenstedelijke GreXL.

Jazeker, de Hypotheker!
Een hypotheek op een toekomstbestendige binnenstad

Meer informatie?
Neem contact op met Oedsen Boersma van onze kennispartner SITE Urban Development via 020 – 623 14 59 of info@site-ud.nl.