Speciaalzaken spelen sleutelrol in winkelstraat én samenleving
Wat maakt een voedselspeciaalzaak succesvol? Hoe toekomstbestendig zijn speciaalzaken in een snel veranderend retaillandschap? Een nieuwe benchmarkstudie van SEO Economisch Onderzoek – in opdracht van brancheorganisatie Vakcentrum, Koninklijke Nederlandse Slagers (KNS) en de Vereniging van Nederlandse Visspecialisten (VNV) – brengt het in kaart. De opvallende conclusie: het zijn niet de grootste of meest vernieuwende speciaalzaken die het meest succesvol zijn, maar juist de meest consistente. Deze zogenoemde ‘koplopers’ onderscheiden zich door scherpe keuzes, vakmanschap en een consequente focus. Hun succes is geen toeval maar het resultaat van doelgericht en bewust ondernemerschap.
Speciaalzaken dragen bij aan divers en duurzaam voedselaanbod in de buurt
Ambachtelijke slagerijen, kaasspeciaalzaken, visspecialisten, koffie- & theewinkels, biologische winkels en delicatessenzaken leveren niet alleen kwaliteit en service, maar dragen ook bij aan een divers en duurzaam voedselaanbod in de buurt. Maar tegelijk staan ze onder druk: stijgende kosten, personeelstekorten en veranderend consumentengedrag dwingen tot scherpere keuzes. Deze studie brengt op basis van enquêtes, CBS-data, gesprekken en clusteranalyse in kaart wat koplopers anders doen dan hun collega’s – en wat andere ondernemers daarvan kunnen leren.
Prijsstrategie: kwaliteit mag wat kosten
In plaats van prijsconcurrentie kiezen koplopers voor een strategie gebaseerd op kwaliteit, exclusiviteit en merkwaarde in plaats van alleen op kosten gebaseerde prijs. Klanten zijn bereid meer te betalen – mits de beleving en het vakmanschap dit rechtvaardigen. Een te lage prijs kan zelfs schadelijk zijn voor het imago van de producten of de winkel.
Winst per medewerker belangrijker dan winkeloppervlakte
Koplopers halen gemiddeld een jaaromzet van bijna een miljoen euro met slechts zeven fte. Het geheim? Geen overdaad aan personeel of vloeroppervlak, maar een efficiënte bedrijfsvoering waarin elke medewerker waarde toevoegt. “Het draait niet om het grootste team of de grootste winkel, maar om maximale waarde per persoon,” aldus de onderzoekers.
Strategisch gevestigd en klantgericht ingericht
Koplopers kiezen bewust voor een strategische locatie – vaak in binnensteden of levendige wijkcentra – en zijn minder afhankelijk van toevallig winkelend publiek of supermarktbezoekers. In plaats daarvan bouwen ze aan een trouwe klantenkring. Hun winkels zijn kleiner (gemiddeld 79 m²), overzichtelijk en gericht op een kernassortiment dat past bij hun identiteit.
Geen marketingmachines, maar sterke reputaties
Waar andere winkeliers inzetten op zichtbaarheid via sociale media, campagnes of influencers, bouwen koplopers aan hun reputatie via beleving in de winkel, mond-tot-mondreclame en klantvertrouwen. Duurzaamheid is een vanzelfsprekend onderdeel van de bedrijfsvoering – zoals lokaal inkopen of verspilling tegengaan – maar wordt zelden als los verkoopargument gebruikt.
Toekomst: vertrouwen en focus
Bijna 80% van de verswinkeliers verwacht dat hun winkel in 2030 nog bestaat. Koplopers kijken verder vooruit dan gemiddeld en maken plannen voor de komende drie tot vijf jaar. Ze combineren vakmanschap met strategisch inzicht en blijven trouw aan hun identiteit, terwijl ze zich aanpassen aan veranderende klantbehoeften. De les: groei zit niet in groter worden, maar in beter, bewuster en doelgerichter ondernemen.
Vijf lessen voor de sector
De benchmarkstudie identificeert vijf succesfactoren van de koplopers:
- Consistente keuzes en heldere identiteit
- Hoge omzet en winst per fte
- Sterk personeelsbeleid, gericht op continuïteit
- Klantgerichtheid en kwaliteit als prijsstrategie
- Regeren is vooruitzien, kijk verder vooruit.
De benchmarkstudie biedt waardevolle inzichten voor ondernemers, beleidsmakers en brancheorganisaties die zich inzetten voor een toekomstbestendige, vitale retailsector.
DNWS-kennispartner Movares schreef onlangs een artikel over de toekomst van levensmiddelenspeciaalzaken.