Kunnen we niet van de 10-minuten stad, naar de 30-minuten stad?

Blog door: Manon Straatman  

Als ik in Utrecht uit mijn raam kijk zie ik ze constant voorbij komen, de flitsbezorgers. De behoefte aan snelle bezorging vanuit de consument is er zeker, tegelijkertijd vraag ik me af welke invloed dit gaat hebben op hoe we naar bezorgen in het algemeen kijken én op de inrichting van onze steden.  

Al eerder besteedde INretail aandacht aan flitsbezorging in dit artikel. De ontwikkelingen blijven zich echter in rap tempo opvolgen. In deze blog deel ik een aantal conclusies en de laatste ontwikkelingen.  

Afgelopen maand was ik aanwezig bij een bijeenkomst van Kern (centrum voor vastgoedprofessionals) over flitsbezorging. Daar kwamen een aantal conclusies naar voren om in het achterhoofd te houden: 

• Flitsbezorging zal blijvend zijn in de Nederlandse maatschappij. 
• De trend zal voorlopig nog doorzetten en daarna afvlakken richting volwassenheid.  
• Consolidatie: afname van het aantal spelers en wellicht op termijn ook het aantal vestigingen (na groei eerste periode). 
• Verdwijnen van ‘kinderziektes’: flitsbezorgers zijn geland op de juiste plekken; geen of zeer beperkte overlast en de angst bij gemeenten verdwijnt. 
• Meer (strategische) samenwerkingen met supermarkten, non-food-players, lokale partners, maaltijdbezorgers en anderen in ‘ last mile logistics’. 

Flitsbezorgdiensten vestigen zich vooral in sterk stedelijke gebieden. In de gemeenten waar flitsbezorgdiensten actief zijn, ligt het aantal inwoners per km2 vijf keer hoger dan het gemiddelde in Nederland. Zo is in korte tijd (vaak binnen 10 minuten) een groot verzorgingsgebied bereikbaar. 

Uit onderzoek van DISCvision blijkt dat de leefstijlgroepen ‘paars’ en ‘rood’, de zogenoemde Urban Experience en -professionals, de groepen zijn die als eerste gebruik maakten van flitsbezorging. Deze doelgroep woont vooral in de steden. Vandaar dat het voor de flitsbezorgers van belang is hier aanwezig te zijn en zo hun doelgroep snel te kunnen bedienen.

De laatste ontwikkelingen rond flitsbezorging 

Ook traditionele supermarkten starten met flitsbezorging. Jumbo was de eerste supermarkt die een samenwerking aanging met flitsbezorger Gorillas. Maar andere supermarkten willen de boot niet missen en gaan nu ook samenwerkingen aan. Intussen zijn ook Thuisbezorgd en Spar een pilot gestart voor boodschappenbezorging. Albert Heijn is gestart met een proef in Amsterdam. De supermarktketen gaat een samenwerking aan met de maaltijdbezorgers van Deliveroo en Thuisbezorgd.nl. Vanuit twee vestigingen van Albert Heijn worden boodschappen aan huis bezorgd, tegen dezelfde prijs als in de winkel. In eerste instantie worden geen bezorgkosten gerekend, maar dat zal na de eerste maand wel gebeuren. Het uitgangspunt is dat de boodschappen binnen 30 minuten worden thuisbezorgd.  

Albert Heijn gebruikt dus zijn eigen supermarkten als uitvalsbasis, er worden geen nieuwe ‘dark stores’ opgezet. Om overlast rond de winkels te voorkomen maakt de supermarkt afspraken met de bezorgdiensten. Bezorgers mogen bijvoorbeeld niet rondhangen voor de deur van de supermarkt.  

Sluiting flitsbezorgers in verschillende steden

De afgelopen tijd worstelden veel gemeenten met nieuwe vestigingen van flitsbezorging en vooral met de overlast die dit op sommige plekken gaf. In verschillende steden ligt inmiddels een voorbereidingsbesluit om nieuwe vestigingen een halt toe te roepen en eerst te kunnen nadenken over waar een locatie aan moet voldoen.  

Uitspraak rechter 

De rechter oordeelde op 26 april jl. dat een vestiging van een darkstore in Amsterdam-West in strijd was met het bestemmingsplan en daarom moest sluiten (NL:RBAMS:2022:2255). Voor veel gemeenten is deze uitspraak belangrijk om goed door te nemen, wellicht biedt het aanknopingspunten om op ongewenste plekken flitsbezorgers te weren.  

Twee belangrijke punten uit deze uitspraak: 

1. Flitsbezorgdiensten worden vaak gezien als detailhandel. De rechter heeft in deze uitspraak geoordeeld dat flitsbezorgdiensten niet onder detailhandel vallen, omdat winkelend publiek er niet in- en uit kan lopen om fysiek zelf producten uit te kiezen en te kopen.  

2. Het gaat niet om koeriersdiensten, maar om distributiecentra. De rechter geeft aan dat de flitsbezorgdienst 24/7 actief is. Daarnaast vinden er activiteiten plaats zoals het meerdere malen per dag bevoorraden door leveranciers. Darkstores en flitsbezorgdiensten vallen daarmee in de categorie distributiecentra, zo oordeelt de rechter. 

NB: Het gaat hier om een voorlopige voorziening, bezwaar en beroep kunnen hier nog op volgen. Per gemeente zal de situatie kunnen verschillen, aangezien het lokale juridisch kader van het bestemmingsplan leidend is.  

Vitale binnensteden hebben nieuwe concepten nodig

Om onze binnensteden vitaal te houden juichen we de komst van nieuwe concepten toe, maar flitsbezorgers kunnen het maar niet goed doen zo lijkt het. Maar wat is precies het verschil met pizzabezorgers? Nieuwe ontwikkelingen willen we omarmen, maar het moet wel volgens de regels. Aangezien flitsbezorgdiensten nieuw zijn, hebben we nog geen passende regels. Laten we dus tot die tijd vooral met elkaar in gesprek blijven en samen kijken welke maatregelen wel of niet genomen kunnen worden en bijdragen aan een levendige en vernieuwende binnenstad. En om het wellicht allemaal wat makkelijker te maken: kunnen we niet van de 10-minuten stad, naar de 30-minuten stad? 

Manon Straatman is beleidsadviseur bij INretail.